Έλληνες ναυτικοί...

 ΠΡΩΤΟΙ ΚΑΙ ΚΑΤΑΙΔΡΩΜΕΝΟΙ...

Του ΝΑΣΟΥ ΜΑΜΑΛΗ*

Το ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα με ναυτική παράδοση που ξεκινά χιλιάδες χρόνια πριν από την ιστορία πολλών άλλων κρατών και χωρών και εθνών και κοινωνικών ομάδων είναι γνωστό. Είμαστε μια χώρα τόσο συνδεδεμένη με τη θάλασσα που καταλήξαμε να βάλουμε το λευκό του αφρού των κυμάτων στη σημαία μας. Μια χώρα που βάζει τη λέξη «θάλασσα» στο τρίπτυχο των λέξεων που την προσδιορίζουν.

Και περνώντας στα πρακτικά, μια χώρα που ενώ έχει το ένα εκατοστό (και παρακάτω) του πληθυσμού της Κίνας, έχει μεγαλύτερη χωρητικότητα εμπορικού στόλου από αυτήν. Για την ακρίβεια μια χώρα που σε χωρητικότητα εμπορικού στόλου είναι πρώτη στο κόσμο. Γιατί μπορεί να είμαστε λίγοι και να μην έχουμε τα 5.000 καράβια των Κινέζων, αλλά οι βαρκούλες τους μπροστά στα πλοία μας δεν μπορούν να κάνουν τίποτα.
Είμαστε ένα από τα ισχυρότερα lobby στον IMO (Διεθνής Οργανισμός Ναυτιλίας – International Maritime Organization) και μερικές φορές φτάνουμε στο σημείο να επηρεάζουμε ακόμα και τα ναύλα σε μερικές κατηγορίες, ανάλογα με τη φάση της αγοράς. Στη νέα αγορά της θαλάσσιας μεταφοράς υγρού φυσικού αερίου, τρεις από τις οκτώ εταιρείες που ασχολούνται είναι ελληνικές με ελάχιστη επένδυση μισό δις δολάρια η κάθε μια.

Καταλαβαίνουμε πρακτικά ότι η Ελλάδα στη ναυτιλία είναι δύναμη. Και μάλιστα μεγάλη δύναμη. Αλλά όλα όσα έχουμε αναφέρει παραπάνω αφορούν τους Έλληνες εφοπλιστές. Εδώ σκοπεύουμε να μιλήσουμε περισσότερο για τους ναυτικούς και σε μικρότερο βαθμό (θα εξηγήσω γιατί παρακάτω) τους αξιωματικούς. Γιατί στο τέλος, με τόσο μεγάλη δύναμη στη ναυτιλία, θα περίμενε κανείς ότι οι Έλληνες ναυτικοί θα είναι περιζήτητοι. Τότε γιατί υπάρχουν τόσοι άνεργοι;

Από άποψη αριθμού, οι Έλληνες ναυτικοί είναι πολύ λίγοι, ειδικά αν τους παραβάλλουμε με τους Φιλλιπινέζους, ακόμα και με τους Ουκρανούς. Ποιοτικά θεωρούνται από τους καλύτερους στο κόσμο μαζί με τους Νορβηγούς και τους Φιλανδούς. Αν τα καράβια ελληνικών συμφερόντων είχαν μόνο Έλληνες ναυτικούς, τότε θα έπρεπε ο αριθμός τους να διπλασιαστεί τουλάχιστον, για να τα καλύψει όλα. Αλλά παρόλα αυτά, υπάρχουν άνεργοι ναυτικοί. Γιατί;

Αρχικά πρέπει να παρατηρήσουμε κάτι το πολύ λογικό. Η ποιότητα έρχεται χέρι με χέρι με το κόστος. Ο Έλληνας ναυτικός, όσο καλός είναι στη δουλειά του, τόσο ακριβός είναι. Και είναι και δίκαιο, η ποιότητα πρέπει να πληρώνεται, αλλά σε μια ναυτιλία που κοιτάει να εξοικονομήσει και το παραμικρό σεντ του δολλαρίου (αληθινή ιστορία, μια εταιρεία κράτησε 4 διευθυντές και τον ιδιοκτήτη σε μια σύσκεψη 2 ωρών γιατί ένα καράβι ξεπέρασε τον προϋπολογισμό του για τέσσερα δολάρια  Και αυτό γιατί 3 ναύτες ήταν μουσουλμάνοι και δεν τρώγανε ζαμπόν, οπότε αντί για ζαμπονοτυρόπιτα για να μην τους αφήσει νηστικούς ο καπετάνιος τους πήρε κάτι άλλο, επιπλέον από ότι είχαν υπολογίσει), το κόστος αυτό είναι σημαντικό. Ειδικά όταν έχουμε μια αγορά που περιέχει πάμφθηνους Πακιστανούς και Φιλλιπινέζους ναυτικούς, καταλαβαίνεται ότι η διαφορά είναι μεγάλη. Οι Έλληνες ναυτικοί πρέπει να αποδείξουν ότι αξίζουν κάθε σεντ που ξοδεύεται για αυτούς, που το αξίζουν και να δείχνουν στους ιδιοκτήτες ότι κερδίζουν περισσότερα από όσα τους δίνουν.

Αλλά για να γίνει αυτό πρέπει να γίνει και μια αλλαγή στη νοοτροπία. Σαν γιος ναυτικού έχω ακούσει αμέτρητες ιστορίες από το πατέρα μου και τους φίλους του, σχετικά με τη ζωή στο καράβι. Που προφανώς τότε ήταν πολύ διαφορετική (μόνο Έλληνες μέσα κτλ) αλλά δεν είναι η διαφορετικότητα που μου έκανε εντύπωση. Τότε ο πατέρας μου δούλευε για 2 ή και 3 χρόνια χωρίς να ξεμπαρκάρει ποτέ, παρά μόνο στα λιμάνια όταν δεν είχε δουλειά. Δηλαδή για να δει το σπίτι του (και το γιο του) έκανε χρόνια μερικές φορές.

Σήμερα ο Έλληνας ναυτικός έχει «καλομάθει» όπως λέει ο πατέρας μου. 6 μήνες στο καράβι και 6 μήνες στο σπίτι του. Πέρα του ότι αυτό είναι επιπλέον κόστος για ένα πλοιοκτήτη, αυτό σημαίνει ότι δε μπορεί να έχει ένα πλήρωμα που να εμπιστεύεται. Γιατί είναι διαφορετικό να ξέρω ότι έχω ένα πλήρωμα που μπορώ να το στείλω σε ένα μακρινό ταξίδι και να το πληρώσω ανάλογα και άλλο είναι να έχω ένα πλήρωμα που θα θέλει να πιάσει λιμάνι και να πάει σπίτι του για μισό χρόνο. Και εγώ να πρέπει να αλλάζω πλήρωμα 2 φορές το χρόνο γιατί ο Έλληνας δε μπορεί να μείνει μακριά από το σπίτι του για πολύ καιρό. Αντιλαμβάνομαι ότι είναι σκληρό, όπως έχω πει το έχω νιώσει και εγώ, αλλά αυτή είναι η ζωή του ναυτικού. Για αυτό το λόγο πληρώνεται καλά, για αυτό το λόγο βρίσκει δουλειά. Γιατί έχει και την ικανότητα και την αφοσίωση στη δουλειά του και εμπνέει εμπιστοσύνη στον εργοδότη του.

Πριν κλείσω πρέπει να εξηγήσω γιατί έχω ξεχωρίσει τους αξιωματικούς. Οι αξιωματικοί σε ένα καράβι δε διαφέρουν μόνο μισθολογικά από τους ναυτικούς. Ή καλύτερα, διαφέρουν μισθολογικά γιατί είναι διαφορετική η φύση της δουλειάς, αλλά και το βάρος των ευθυνών που αναλαμβάνουν. Ένας εξαίρετος αξιωματικός μπορεί να κάνει πολλά για ένα πλοίο και ένα πλοιοκτήτη. Κατά συνέπεια οι Έλληνες αξιωματικοί είναι περιζήτητοι γιατί πολύ απλά είναι οι καλύτεροι στο κόσμο μαζί με τους Νορβηγούς. Όλα τα παραπάνω ισχύουν και για αυτούς, αλλά λόγω των ευθυνών που αναλαμβάνουν και της σημασίας τους για ένα καράβι και μια εταιρεία, μπορούν να τους «συγχωρεθούν» λίγο περισσότερα πράγματα από ότι σε έναν ναυτικό. Για αυτό και η αλήθεια είναι ότι οι Έλληνες αξιωματικοί σπάνια μένουν για πολύ καιρό άνεργοι, θα βρίσκουν, έστω δύσκολα, δουλειά έστω σε εταιρείες τους εξωτερικού.

Τελικά για να απλουστεύσουμε το θέμα, οι Έλληνες ναυτικοί είναι οι καλύτεροι στο κόσμο, έχουν όλα τα προσόντα να βρουν δουλειά. Αλλά αν θέλουν να ξαναγυρίσουν στις παλιές καλές εποχές, πρέπει να αφήσουν το βόλεμα των νέων εποχών και να καταλάβουν ότι η ναυτιλία είναι από τους πιο «οπισθοδρομικούς» οικονομικούς κλάδους. Συνταγή που κερδίζει δε την αλλάζεις και για αυτό το λόγο η ναυτιλία έχει μείνει στο 70’ – 80’ . Η ζωή του ναυτικού είναι δύσκολη και μοναχική, αλλά δυστυχώς αυτή είναι η ζωή του.

Ο ναυτικός για να βρει δουλειά πρέπει να αντέχει στις κακουχίες, να αντέχει στη μοναξιά, να ξέρει ότι μπορεί να κάνει μήνες τουλάχιστον για να δει τους δικούς του και τώρα πλέον να μάθει να συνυπάρχει με ένα μείγμα από ανθρώπους με διαφορετικές θρησκείες και έθιμα από τα δικά του σε κάθε καράβι. Αυτή είναι η ζωή του ναυτικού, αλλά οι ναυτικοί, αν κρίνω από τον πατέρα μου, δε θα την άλλαζαν με τίποτα. 

*Ο ΝΑΣΟΣ ΜΑΜΑΛΗΣ είναι Οικονομολόγος και κάτοχος του Msc Ναυτιλία και Διεθνές Εμπόριο